Cùng lắng nghe tư vấn chế độ dinh dưỡng cho người bệnh ung thư

BVK – Dinh dưỡng có vai trò quan trọng trong chăm sóc người bệnh ung thư. Ung thư là một bệnh mãn tính, trực tiếp ảnh hưởng đến cơ quan khởi phát bệnh và có thể di căn đến các vị trí khác, gây ra một loạt các biến chứng, trong đó có tác động tiêu cực đến tình trạng dinh dưỡng. 

Đồng thời tình trạng dinh dưỡng kém cũng ảnh hưởng ngược lại đến đáp ứng điều trị, cách thức điều trị và chất lượng cuộc sống trên người bệnh. Do vậy hỗ trợ dinh dưỡng cho người bệnh ung thư có ý nghĩa quan trọng trong việc hồi phục tình trạng suy mòn/suy dinh dưỡng, giúp ngăn ngừa các biến chứng và giảm nguy cơ tử vong liên quan đến ung thư. Cùng với đó các tác dụng phụ từ phương pháp điều trị ung thư như hóa trị, xạ trị, liệu pháp miễn dịch,… có thể khiến người bệnh ăn ít hơn và giảm cân do vậy với người bệnh đang điều trị những phương pháp này thì mục tiêu dinh dưỡng là duy trì cân nặng lý tưởng và áp dụng một chế độ ăn cân đối, lành mạnh để cung cấp năng lượng, phục hồi để tiếp tục đảm bảo sức khỏe điều trị bệnh.

Hãy cùng giải đáp một số vấn đề liên quan đến dinh dưỡng cho người bệnh ung thư cùng GS.TS. Lê Thị Hương – Viện trưởng Viện Đào tạo Y học dự phòng và Y tế công cộng; Phụ trách Trung tâm Dinh dưỡng lâm sàng, Bệnh viện K; Trưởng bộ môn Dinh dưỡng An toàn thực phẩm (Trường Đại học Y Hà Nội).

PV – Thưa bác sỹ, gần đây có nhiều thông tin cho rằng nếu người bệnh ung thư duy trì chế độ dinh dưỡng nhiều dưỡng chất thì đồng nghĩa với việc nuôi các tế bào ung thư, bác sỹ có thể chia sẻ rõ hơn về quan điểm này?

GS.TS Lê Thị Hương – Phải khẳng định là không thể phân tách rạch ròi thức ăn nào là dành cho tế bào khỏe mạnh, thức ăn nào là dành cho tế bào ung thư. Điều này đồng nghĩa với việc lựa chọn cách ăn kiêng khem thái quá, “quan điểm để tế bào ung thư chết đói” là vô lý và phản khoa học.

Có một thực trạng hiện nay là các bệnh nhân ung thư thường lựa chọn chế độ ăn kiêng khem một cách cực đoan, vì lo sợ rằng nếu nạp nhiều chất dinh dưỡng vào cơ thể sẽ “vỗ béo” tế bào ung thư và khiến bệnh tình phát triển nhanh hơn. Thậm chí, không ít bệnh nhân ung thư còn nghĩ rằng, với cách tiết thực như vậy có thể ép chết tế bào ung thư và mình có thể khỏi bệnh.

Quan niệm sai lầm về dinh dưỡng này được cổ súy trên các trang mạng xã hội, đáng tiếc là không ít những kênh online bán thực phẩm ăn kiêng, đồ thực dưỡng bám vào tâm lý này của người bệnh ung thư mà đưa ra những thông tin sai lệch, thiếu khoa học.

PV - Như vậy với những người đang điều trị bệnh ung thư thì có cần kiêng thực phẩm nào? Và người bệnh nên áp dụng chế độ dinh dưỡng như thế nào sẽ hợp lý và tốt nhất cho họ, thưa bác sỹ?

GS.TS Lê Thị Hương – Trong cơ thể của bệnh nhân ung thư đương nhiên là cùng tồn tại song hành cả tế bào ung thư và tế bào khỏe mạnh, chúng đều tồn tại và phát triển bằng các nguồn thực phẩm mà chúng ta nạp vào cơ thể. Hiểu một cách đơn giản bất kì loại dưỡng chất, nguồn năng lượng nào nuôi sống chúng ta thì cũng nuôi sống tế bào ung thư. Việc kiêng khem các loại thực phẩm giàu đạm, protein ..... chỉ ăn thực dưỡng, ăn chay trường mà nghĩ rằng nó có thể giết chết tế bào ung thư và khỏi bệnh là suy nghĩ hoàn toàn sai lầm và phản khoa học.

Dinh dưỡng có vai trò quan trọng trong chăm sóc người bệnh ung thư. Ung thư là một bệnh mãn tính, trực tiếp ảnh hưởng đến cơ quan khởi phát bệnh và có thể di căn đến các vị trí khác, gây ra một loạt các biến chứng, trong đó có tác động tiêu cực đến tình trạng dinh dưỡng. Đồng thời tình trạng dinh dưỡng kém cũng ảnh hưởng ngược lại đến đáp ứng điều trị, cách thức điều trị và chất lượng cuộc sống trên người bệnh. Do vậy hỗ trợ dinh dưỡng cho người bệnh ung thư với ý nghĩa hồi phục tình trạng suy mòn/suy dinh dưỡng, giúp ngăn ngừa các biến chứng và giảm nguy cơ tử vong liên quan đến ung thư. Cùng với đó các phương pháp điều trị ung thư như hóa trị, xạ trị, liệu pháp miễn dịch,… có thể khiến người bệnh ăn ít hơn và giảm cân. Mục tiêu dinh dưỡng trong thời gian này là duy trì cân nặng lý tưởng và áp dụng một chế độ ăn cân đối, lành mạnh để cung cấp năng lượng, sửa chữa, phục hồi và điều trị bệnh.

Do đó người bệnh đang điều trị không cần kiêng khem nghiêm ngặt, nhưng nên lưu ý một số điều dưới dây: 

• Ăn ít nhưng đủ dinh dưỡng, giàu năng lượng và giàu đạm. Bổ sung thêm các sản phẩm giàu dinh dưỡng (sữa dinh dưỡng).
• Kiểm soát được lượng thức ăn mà người bệnh ăn vào.
• Nên uống nước trước hoặc sau bữa ăn 30 phút. Tránh uống nước trong khi ăn vì điều này có thể làm giảm sự ngon miệng.
• Không nên ăn uống đồ có đường, nước ngọt, thức ăn nhiều chất béo.
• Thường xuyên thay đổi cách chế biến và màu sắc của thức ăn để tăng sự hấp dẫn. 
• Tránh ngửi mùi thức ăn khi đang chế biến.
• Giữ vệ sinh răng, miệng. 
• Nếu không ăn được thức ăn thông thường thì chuyển sang chế độ ăn nhỏ, mềm, nhuyễn (cháo, súp...)
• Khi người bệnh không ăn được hoặc ăn uống thông thường không đảm bảo cung cấp đủ dinh dưỡng thì phải có các phương pháp hỗ trợ nuôi dưỡng hoặc nuôi dưỡng thay thế.

Mỗi người bệnh có thể trạng khác nhau, quá trình hấp thụ chất dinh dưỡng của cơ thể hay tiêu hao năng lượng cũng khác nhau, đặc biệt là với người bệnh ung thư, do đó bệnh nhân ung thư nên đến gặp bác sĩ điêu trị hoặc bác sĩ dinh dưỡng để thiết lập cho mình chế độ ăn phù hợp, hiệu quả. 

PV - Một thực trạng đáng buồn, xuất phát từ suy nghĩ sai lầm về chế độ dinh dưỡng ăn chay trường, thực dưỡng ....) của bệnh nhân ung thư là có đến 30% bệnh nhân tử vong do suy kiệt cơ thể trước khi tử vong do ung thư?

GS.TS Lê Thị Hương - Muốn điều trị ung thư thì cần phải xác định căn nguyên của bệnh, đó là bệnh ung thư gì, ung thư loại tế bào nào và cần phải được điều trị bằng phương pháp phù hợp. Việc đưa ra phương pháp phù hợp điều trị cần quá trình kiểm tra, thăm khám, đánh giá, hội chẩn của các bác sĩ, tất cả quy trình này đều dựa trên nền tảng khoa học.

Đối với vấn đề nhiều bệnh nhân phát hiện ung thư, thay vì đến các bệnh viện để thăm khám, tư vấn của bác sỹ thì lại nghe theo các phương pháp chữa bệnh không chính thống, không có trong y văn, sử dụng những sản phẩm thiếu nguồn gốc, hạn chế lượng chất dinh dưỡng nạp vào cơ thể, các phương pháp này chủ yếu là do truyền miệng hoặc xem thông tin từ mạng xã hội sẽ để lại hậu quả khó lường, đầu tiên là sẽ khiến do người bệnh không đảm bảo sức khỏe, thể trạng thì không thể điều trị bệnh ung thư theo phác đồ được.

Chế độ ăn của bệnh nhân ung thư hay bất cứ trường hợp nào khác đều cần phải đảm bảo sự cân bằng và đầy đủ đề dinh dưỡng: Ngũ cốc để cung cấp năng lượng, thịt cá để cung cấp protein, dầu mỡ để cung cấp chất béo, rau quả để cung cấp vitamin và khoáng chất. Với chế độ ăn kiêng khem loại bỏ hoàn toàn các sản phẩm có nguồn gốc từ động vật, thậm chí là chỉ ăn 100% gạo lứt, muối mè, trước hết sẽ khiến cơ thể bị thiếu hụt trầm trọng protein (chất đạm). Protein rất cần thiết trong việc xây dựng các cấu trúc trong cơ thể, cần có protein đề xây dựng nên các tế bào mới liên tục thay thế cho các tế bào cũ chết đi theo chu kỳ bình thường của tế bào. Bên cạnh đó, protein còn tham gia vào các chức năng miễn dịch, các loại hormone. Do đó, khi thiếu đi protein thì cơ thể trở nên rất mệt mỏi và không thể vận hành một cách bình thường được nữa. Với chế độ ăn khắc khổ này thì không chỉ tế bào ung thư chết mà tế bào lành cũng chết. Kết cục là bệnh nhân chết vì suy kiệt, vì thiếu sức đề kháng, vì thiếu năng lượng trước khi chết vì ung thư

PV – Cụ thể hơn thì nhiều người bệnh ung thư kiêng thực phẩm có đường, sữa và các loại thịt đỏ, vậy điều này ảnh hưởng như thế nào khi điều trị?

GS.TS Lê Thị Hương cho biết: Ngưng sử dụng đường sữa và các loại thịt đỏ (thịt gia súc) không đồng nghĩa với việc các tế bào ung thư sẽ chết, bởi nếu không ăn những thực phẩm này, bắt buộc chúng ta phải ăn các thực phẩm khác để có đủ năng lượng và tồn tại. Như đã đề cập, cái gì nuôi sống cơ thể đồng nghĩa với việc nuôi sống tế bào ung thư, điều quan trọng hơn là ăn đủ chất sẽ còn nuôi dưỡng các tế bào lành, giúp tăng cường khả năng chống đỡ bệnh tật của cơ thể.

PV - "Chỉ với việc uống nước chanh nóng không đường hàng ngày có thể giết chết tế bào ung thư, bởi quả chanh có chứa chất chống ung thư còn mạnh hơn cả hóa trị liệu. Nếu duy trì thói quen này trong vài tháng liền có thể chữa khỏi cả bệnh ung thư." - điều này đang được các “bác sĩ tự phong” chia sẻ rộng rãi trên mạng xã hội. Quan điểm của bác sỹ như thế nào trước vấn đề này?

GS.TS Lê Thị Hương: Phải khẳng định rằng nước chanh không có tác dụng điều trị khỏi bệnh ung thư, dù là bất kỳ bệnh ung thư nào do các chất chứa trong quả chanh không có khả năng tiêu diệt tế bào ung thư, có chăng với hàm lượng vitamin C cao, việc uống nước chanh chỉ giúp hỗ trợ tăng cường hệ miễn dịch của cơ thể.

PV - Trân trọng cảm ơn GS.TS Lê Thị Hương đã tham gia chia sẻ về vấn đề này!

Như vậy chế độ ăn của bệnh nhân ung thư hay bất cứ trường hợp nào khác đều cần phải đảm bảo sự cân bằng và đầy đủ đề dinh dưỡng, người bệnh không nên kiêng khem cầu kỳ, loại bỏ hết những thwucj phẩm giàu dinh dưỡng để áp dụng chế độ ăn thực dưỡng, uống ngũ cốc .... để tiêu diệt tế bào ung thư. Đó là quan điểm sai lầm, dinh dưỡng hợp lý là yếu tố hết sức quan trọng góp phần vào thành công của điều trị. Tùy từng người, từng bệnh ung thư lại có những yếu tố khác nhau, do đó người bệnh điều trị ung thư nên gặp bác sĩ điều trị để được tư vấn, trao đổi và thiết lập một chế độ dinh dưỡng phù hợp cho riêng mình.