27/04/2022 10:04
BVK - Ở Việt Nam, ung thư phổi là một trong những bệnh ung thư phổ biến nhất. Đây là một trong số những bệnh ung thư nguy hiểm và chiếm tỷ lệ tử vong cao, do thường được phát hiện muộn gây khó khăn trong điều trị. Do đó, việc tầm soát ung thư phổi để phát hiện ung thư phổi ở giai đoạn đầu rất hữu ích cho việc điều trị và giảm tỷ lệ tử vong.
Các yếu tố gây nguy cơ ung thư phổi
Giới tính
Ung thư phổi chiếm ưu thế ở nam giới 50-75 tuổi. Tại các nước phương Tây, tỷ lệ ung thư phổi ở nam giới của vài quốc gia những năm gần đây không gia tăng trong khi tỷ lệ ung thư phổi có chiều hướng gia tăng ở phụ nữ.
Thuốc lá
Đa số ung thư phổi xuất hiện ở những người đã và đang hút thuốc lá (80%) và cũng là hậu quả của sự tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá. Mức độ nặng nhẹ của sự tiếp xúc với khói thuốc tùy thuộc vào số năm mà người đó đã hút thuốc, số điếu thuốc hút trong ngày và phần nhựa có trong điếu thuốc. Có 10 đến 13% người nghiện thuốc lá có nguy cơ ung thư phổi với một thời kỳ tiềm ẩn từ 30 đến 40 năm tính từ lúc mới bắt đầu hút thuốc cho đến khi xuất hiện ung thư phổi.
Nghề nghiệp
Chất sinh ung asbestos trong một vài loại nghề nghiệp (ví dụ như nghề mài má phanh xe) là yếu tố nguy cơ mắc ung thư phổi. Công nhân làm việc ở một số mỏ có nguy cơ ung thư phổi cao hơn như mỏ phóng xạ uranium, mỏ kền, mỏ cromate, công nhân làm việc trong một số ngành nghề có tiếp xúc amiant, công nghiệp hóa dầu, công nghiệp nhựa, khí đốt. Việc tiếp xúc với khí radon, các ô nhiễm không khí từ kỹ nghệ kim loại nặng và môi trường ô nhiễm khói thuốc có liên quan đến sự xuất hiện ung thư phổi.
Các bệnh ở phế quản phổi
Ung thư phổi xảy ra trên những sẹo xơ là vấn đề đã đề cập khá nhiều. Các sẹo xơ thường là do lao, nhồi máu phổi, viêm phổi hoặc bệnh bụi phổi. Cơ chế gây bệnh chưa rõ nhưng người ta cho rằng sự xơ hóa làm tắc nghẽn mạch bạch huyết gây tích tụ các chất sinh ung có thể dẫn đến ung thư.
Ô nhiễm không khí: do hơi đốt ở gia đình, xí nghiệp, hơi xả ra từ các động cơ.
Các phương pháp sàng lọc: Khám lâm sàng, xét nghiệm máu, chụp cắt lớp vi tính ngực liều thấp
Chụp cắt lớp vi tính ngực liều thấp:
Sàng lọc ung thư phổi bằng chụp cắt lớp liều thấp là một tiến bộ lớn của lĩnh vực sàng lọc ung thư. Cách sàng lọc này với phần mềm vi tính hỗ trợ diễn giải hình ảnh chụp chính xác và giảm chi phí. Liều chụp được đặt ở mức 2mSv (so với liều chuẩn 7mSv), giảm nguy cơ tiếp xúc tia xạ so với chụp cắt lớp vi tính ngực thông thường.
Các dữ liệu nghiên cứu gần đây cho thấy, với những bệnh nhân có nguy cơ cao bị ung thư phổi, việc tiến hành sàng lọc chẩn đoán sớm ung thư bằng chụp cắt lớp với liều xạ thấp hàng năm tăng được thêm 20% số trường hợp ung thư phổi được phát hiện khi so với chụp x quang phổi thông thường. Chính nhờ những lợi ích rõ rệt như vậy, do đó, nhiều khuyến cáo hiện nay đang đề nghị đưa chụp cắt lớp vi tính ngực liều xạ thấp, tiến hành hàng năm là phương pháp tốt để sàng lọc, phát hiện ung thư phổi sớm.
Test chẩn đoán được coi là dương tính khi phát hiện các nốt không calci hóa từ 4mm trở lên đối với chụp cắt lớp vi tính liều thấp, và nốt không calci hóa bất kỳ trên X quang ngực.
Dự phòng
Dự phòng ung thư phổi chủ yếu là phòng bệnh bước 1:
Hút thuốc lá: là tác nhân lớn gây ung thư phổi
Nguy cơ gây ung thư tăng theo thời gian hút thuốc, hút thuốc lá thụ động cũng là một yếu tố nguy cơ. Do đó cần phải:
+ Tuyên truyền tác hại của thuốc lá
+ Chống hút thuốc lá nơi công cộng
+ Khuyên những người đang hút thuốc ngừng hút .
+ Hỗ trợ cho người bệnh ngừng hút
+ Tổ chức thăm khám theo dõi định kỳ.
Chú ý tuyên truyền đối với những thanh thiếu niên chưa bao giờ hút thuốc, và phụ nữ mang thai.
Tóm tắt
Ung thư phổi là một trong những ung thư có tỷ lệ tử vong cao. Dự phòng bước 1 bằng việc ngừng hút thuốc giúp giảm đáng kể tỷ lệ tử vong do ung thư phổi.
Sàng lọc ung thư phổi bằng chụp cắt lớp vi tính liều thấp được khuyến cáo do chi phí thấp, giảm nguy cơ tiếp xúc tia xạ so với chụp cắt lớp vi tính thông thường, và giúp giảm tỷ lệ tử vong do ung thư phổi.
Chụp X quang ngực thường quy và xét nghiệm đờm không được khuyến cáo trong sàng lọc ung thư phổi.
Chỉ định sàng lọc ung thư phổi cho những đối tượng nguy cơ cao: tuổi ≥50, tiền sử hút thuốc là từ 20 bao năm, tiếp xúc khói bụi, phơi nhiễm phóng xạ…. Test sàng lọc được thực hiện là chụp cắt lớp vi tính ngực liều thấp hàng năm.
Xét nghiệm được coi là dương tính khi phát hiện các nốt tổn thương phổi không calci hóa từ 4mm trở lên.