SÀNG LỌC VÀ PHÁT HIỆN SỚM UNG THƯ KHOANG MIỆNG

BVK - Ung thư khoang miệng là một bệnh ung thư thường gặp. Theo GLOBOCAN 2012, nam giới có 198.975 ca ung thư khoang miệng mới mắc chiếm 2,7% và 97.940 ca tử vong chiếm 2,1%. Ở nữ, có 101.398 trường hợp mới mắc chiếm 1,5% và 47.413 trường hợp tử vong, chiếm 1,3%.

Ung thư khoang miệng bao gồm các ung thư ở 2/3 trước lưỡi, niêm mạc má, sàn miệng, lợi hàm trên, lợi làm dưới, khẩu cái cứng và khe liên hàm (hình 1).

Ung thư khoang miệng là khối u ác tính trong khoang miệng. Đây là loại ung thư hay gặp ở vùng đầu cổ. Bệnh thường gặp ở lứa tuổi 40-60 nhưng nay đang có xu hướng trẻ dần.

Ung thư khoang miệng là loại ung thư có thể dễ dàng quan sát được và nếu để ý thì người bệnh cũng có thể tự phát hiện ra bệnh ở giai đoạn đầu.

Tuy nhiên, căn bệnh này có những dấu hiệu rất giống với chứng nhiệt miệng, loét miệng thông thường, ít có cảm giác đau rát, khó chịu hoặc bệnh nhân chấp nhận được tình trạng loét và đau nên nhiều người bệnh thường chủ quan bỏ qua.

Hầu hết bệnh nhân ung thư khoang miệng đến viện ở giai đoạn muộn, khi tổn thương ung thư đã lan rộng, phá hủy nhiều cấu trúc lân cận. Do đó, tiên lượng sống của bệnh nhân bị giảm đi nhiều.

Nếu được chẩn đoán ở giai đoạn sớm sẽ có tiên lượng tốt hơn và thời gian sống của bệnh nhân khi được điều trị sớm sẽ cao hơn hẳn so với khi phát hiện ra bệnh và điều trị ở giai đoạn muộn.

Dự phòng và sàng lọc ung thư khoang miệng nhằm giảm tỷ lệ tử vong do ung thư khoang miệng:  

• Thuốc lá: Tỷ lệ ung thư khoang miệng tăng cùng với số lượng thuốc hút hàng ngày và thời gian hút thuốc. Các hình thức sử dụng thuốc lá đều làm tăng nguy cơ gây ung thư khoang miệng (xì gà, tẩu, thuốc lá nhai …). Những người hút thuốc lá từ 1-19 năm có nguy cơ ung thư đường hô hấp trên cao gấp 4,2 lần những người không hút thuốc. Nếu hút trên 40 năm nguy cơ tăng lên 10 lần.
• Rượu: Nguy cơ gây ung thư khoang miệng phụ thuộc vào số lượng và thời gian uống rượu. Người uống rượu nhiều có nguy có mắc ung thư đầu cổ trong đó có ung thư khoang miệng  cao hơn người không uống khoảng 5-6 lần.

• Hút thuốc và uống rượu: Ở những người vừa hút thuốc lá vừa uống rượu, 2 loại này có tính chất hiệp đồng, nguy cơ mắc ung thư khoang miệng có thể tăng gấp 35 lần.
• Nhai trầu: Một hỗn hợp gồm thuốc, vôi, hạt cau, lá trầu gây ung thư khoang miệng, đặc biệt là niêm mạc má, lưỡi di động và vòm khẩu cái. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng người ăn trầu có nguy cơ mắc ung thư khoang miệng cao hơn 10 lần so với người không có thói quen này. Hơn nữa nguy cơ càng tăng khi tần suất ăn và thời gian ăn càng dài.
• Vệ sinh răng miệng kém, răng bị mẻ sắc nhọn, mang hàm giả không thích hợp, kích thích niêm mạc miệng kéo dài là các yếu tố nguy cơ gây ung thư khoang miệng.
• HPV: Nhiễm vi khuẩn HPV (Human papillomavirus) cũng làm tăng nguy cơ mắc ung thư khoang miệng đặc biệt là nhiễm HPV típ 16.

Có nhiều phương pháp sàng lọng ung thư khoang miệng. Ung thư tại khoang miệng là ung thư tại vị trí có thể quan sát được các tổn thương bằng mắt thường. Do vậy việc quan sát kỹ khoang miệng bằng mắt thường bởi chính mỗi người, hoặc bác sĩ ung bướu đều có thể phát hiện sớm các tổn thương nghi ngờ trong khoang miệng. Một số phương pháp khác có thể phát hiện sớm các tổn thương ung thư khoang miệng như nhuộm chất chỉ thị màu, nhuộm huỳnh quang hay chải rửa tổn thương.

Để phòng ngừa ung thư khoang miệng bạn cần:

- Tránh tiếp xúc lâu với ánh nắng mặt trời do có thể làm tăng nguy cơ ung thư môi. 

- Chăm sóc và giữ gìn vệ sinh răng miệng. 

- Không uống rượu, bia, sử dụng chất kích thích. 

- Không hút thuốc lá. 

- Chế độ dinh dưỡng hợp lý,ăn nhiều trái cây và rau quả. 

- Đi khám bác sĩ chuyên khoa định kỳ 6 tháng/lần kiểm tra vùng răng miệng.