Nguyên tắc cơ bản về dinh dưỡng cho người bệnh ung thư đại trực tràng

Ưu tiên cao nhất về dinh dưỡng đối với người bệnh ung thư đại trực tràng nhằm hạn chế các tác dụng phụ trong quá trình điều trị như chán ăn, buồn nôn, ợ nóng, mệt mỏi, nhiễm trùng, và nhanh lành vết thương. Đồng thời, người mắc ung thư đại trực tràng cũng cần tuân thủ chế độ dinh dưỡng giúp duy trì cân nặng, sức khỏe, cải thiện chất lượng cuộc sống khi đang điều trị.

Do vậy, người mắc ung thư đại trực tràng nên thiết kế cho mình 1 chế độ dinh dưỡng như sau:

• Chia nhỏ các bữa ăn trong ngày (6-8 bữa/ngày)
• Uống đủ 40ml/kg/ngày
• Ăn đủ các chất đạm, béo, tinh bột, vitamin – khoáng chất
• Vận động: 15-30’/ngày (tùy theo thể trạng người bệnh, không nên quá sức).
• Chế biến món ăn theo khẩu vị, giai đoạn bệnh

Các loại thực phẩm nên dùng:

Các loại thực phẩm cho người bệnh ung thư đại trực tràng nên đa dạng, và phải đủ 4 nhóm chất thiết yếu như đạm, béo, tinh bột, vitamin & khoáng chất.

• Tinh bột: gạo, ngô, ngũ cốc nguyên hạt, bún, phở, các loại khoai củ,..
• Chất đạm: Đạm động vật: Thịt từ các loại động vật (bò, lợn, ngan, gà, vịt,…); cá, trứng,…

Hiệp hội Ung thư Mỹ khuyến cáo, mỗi người không nên ăn quá 300g thịt đỏ một tuần. Riêng bệnh nhân ung thư đang hóa trị thì có thể ăn đến 500g/tuần để bổ sung lượng hồng cầu bị mất khi hóa trị.

• Các nhà nghiên cứu cũng chỉ ra trong các loại rau chứa nhiều chất chống oxy hóa, đây là “khắc tinh” của những tiền chất gây ung thư. Do vậy khi ăn thịt đỏ nên dùng kèm với nhiều loại rau có màu sắc khác nhau để gia tăng tối đa hàm lượng chất chống oxy hóa. Nên dùng các loại thảo mộc giàu chất chống oxy hóa như sả, gừng, hành, tỏi và dầu ô liu để ướp thịt. Ưu tiên ăn thịt trắng nhiều hơn thịt đỏ, hoặc thay thế một phần đạm động vật bằng đạm thực vật như (đậu đỗ, giá,..)
• Các loại sữa chuyên biệt dành cho bệnh nhân ung thư chứa hàm lượng EPA và hàm lượng đạm cao, ít lactose :Prosure, Lean max hope, Fortimel, Forticare…
• Chất béo: Bổ sung thực phẩm nhiều omega-3 : cá hồi, cá biển, dầu lạc, dầu vừng, dầu mè, quả óc chó, hạt điều,..
• Vitamin và khoáng chất: Sử dụng các thực phẩm giàu vitamin E, A, C, Selen có khả năng chống oxy hóa: cà rốt, bí đỏ, ớt chuông, rau ngót, rau muống,  rau khoai, rau mồng tơi, quả đậu bắp, cam , bưởi,…
• Ngoài ra, Sữa chua và các loại sữa lên men chứa các lợi khuẩn tốt cho cơ thể cũng được khuyến khích sử dụng.

Các loại thực phẩm nên kiêng:

Thực phẩm chứa nhiều acid béo no, chứa nhiều chất béo trans, chế biến nhiệt độ cao, chế biến sẵn: Thịt nướng, hun khói, rán, quay, đồ hộp, mì tôm, giò, chả, xúc xích…

Dinh dưỡng đối với các phác đồ điều trị chuyên biệt:

• Đối với người bệnh sử dụng can thiệp ngoại khoa để điều trị, dưới đây là một số lưu ý về dinh dưỡng trước, sau khi phẫu thuật.
  • Trước khi phẫu thuật: nên ăn đồ mềm, lỏng, dễ tiêu, ít chất xơ. Ngoài ra, cần nhịn ăn, uống ít nhất 4 tiếng trước khi phẫu thuật.
  • Sau khi phẫu thuật: Nên ăn ngay sau khi tỉnh mê bằng nước cháo loãng hoặc nước hoa quả. Sau phẫu thuật 3 ngày, người bệnh có thể ăn thức ăn đặc dần lên như cháo đặc, cơm nát, súp miếng. Lưu ý cần hạn chế chất xơ hòa tan ít nhất 2 tuần hậu phẫu. Ngoài ra, bổ sung các thực phẩm giàu sắt, vitamin C như thịt bò, trứng, hàu, cá, chuối, cà rốt, bơ, cam, bưởi giúp bệnh nhân nhanh lành vết thương và thúc đẩy hấp thụ chất cần thiết cho bệnh nhân sau mổ.
• Đối với người bệnh áp dụng truyền hóa chất để điều trị: Người bệnh sẽ gặp phải một số tác dụng phụ như buồn nôn, đầy bụng, chướng bụng, ăn không tiêu, viêm loét miệng, sốt cao, hạ hồng cầu & bạch cầu. Do vậy, thực đơn dinh dưỡng cần lưu ý những điểm sau:
  • Không để người bệnh rơi vào tình trạng quá đói hoặc quá no
  • Ăn sau khi uống thuốc 30 phút
  • Ăn thức ăn ít mùi, chế biến thanh đạm
  • Bổ sung nước cam, nước cháo, nước gừng
  • Bổ sung các thực phẩm có thành phần kháng khuẩn như: rau diếp cá, tía tô…
  • Chế biến thực phầm dạng mềm, dễ nuốt như cháo, bún, phở, bổ sung thịt, cá, trứng. Để nguội rồi ăn
  • Uống nhiều nước ép hoa quả, nước mía, nước cam, chanh, bưởi, sữa chua
  • Tăng cường thực phẩm có tính kháng khuẩn như: tỏi, sả, gừng, tiêu, hung quế, mật ong
  • Tăng cường thực phẩm giàu sắt như: thịt bò, gan, tim